Botellón: Η κουλτούρα της πλατείας που αλλάζει τη νυχτερινή διασκέδαση των νέων
Τα βράδια του καλοκαιριού, σε πάρκα και πλατείες από την Αθήνα ως τη Μαδρίτη, παρατηρεί κανείς το ίδιο σκηνικό: παρέες νέων καθισμένες ολόγυρα με μουσική από φορητά ηχεία, ποτά σε πλαστικά ποτήρια και μια διάθεση ανεπιτήδευτης, ελεύθερης διασκέδασης. Αυτή η αυθόρμητη μορφή κοινωνικής συνεύρεσης έχει όνομα – και λέγεται botellón.
Από τα ισπανικά “botella” (μπουκάλι), το botellón είναι κάτι πολύ περισσότερο από το να πίνεις σε δημόσιο χώρο. Είναι ένα πολιτισμικό – κοινωνικό φαινόμενο, μια κουλτούρα διασκέδασης που ξεκίνησε από την Ισπανία και διαδίδεται εδώ και χρόνια στις ευρωπαϊκές πόλεις — φτάνοντας πια και στην Ελλάδα, με χαρακτηριστικά που θυμίζουν πολύ τις εικόνες των τελευταίων ετών σε κεντρικές πλατείες της Αθήνας και όχι μόνο, και αναφέρεται στη συνήθεια να συγκεντρώνονται ομάδες ανθρώπων – συνήθως νεολαία – σε δημόσιους χώρους (πλατείες, πάρκα, παραλίες κ.λπ.) για να πιουν αλκοόλ που έχουν αγοράσει φτηνά από σούπερ μάρκετ, να ακούσουν μουσική και να κοινωνικοποιηθούν.
Από τη Σεβίλλη στις πλατείες της Αθήνας: πώς ξεκίνησε το botellón
Το botellón εμφανίστηκε στην Ισπανία τη δεκαετία του ’90, ως αντίδραση των νέων στη συνεχή εμπορευματοποίηση της νυχτερινής διασκέδασης, στις υψηλές τιμές των μπαρ και των κλαμπ, αλλά και ως μια μορφή πιο «αυθόρμητης» διασκέδασης.. Τα ακριβά κλαμπ και τα αυστηρά ωράρια των μπαρ άφηναν απ’ έξω όσους ήθελαν να περάσουν καλά χωρίς υπερβολικό κόστος ή «κανόνες». Έτσι, γεννήθηκε η συνήθεια του να αγοράζεις ποτά από σούπερ μάρκετ και να βγαίνεις στην πλατεία με την παρέα σου — χωρίς είσοδο, χωρίς ελάχιστη κατανάλωση, χωρίς dress code.
Αυτό που ξεκίνησε ως μια πρακτική λύση, γρήγορα μετατράπηκε σε μορφή κοινωνικοποίησης και έκφρασης για τη νεολαία: ένα είδος αντίστασης απέναντι στο καθιερωμένο nightlife. Στην Ισπανία, το φαινόμενο πήρε τόσο μεγάλες διαστάσεις που πολλοί δήμοι νομοθέτησαν ενάντια στο δημόσιο ποτό, εγκαινιάζοντας τις περίφημες leyes antibotellón.
Ο δημόσιος χώρος ως χώρος διασκέδασης
Το botellón δεν είναι απλώς μια φθηνή έξοδος. Είναι «διεκδίκηση» του δημόσιου χώρου. Όταν η διασκέδαση περιορίζεται σε εμπορικά περιβάλλοντα, το να επιλέγει κάποιος να κοινωνικοποιηθεί στο πάρκο, στην πλατεία, σε μια παραλία ή σε ένα άνοιγμα της πόλης είναι και πράξη συμμετοχής, ακόμα και πολιτική.
Οι νέοι δημιουργούν τα δικά τους “πάρτι”, με μουσική που φέρνουν οι ίδιοι, με επιλογές δικές τους και χωρίς τους περιορισμούς των bars. Σε αντίθεση με την εμπορική διασκέδαση, το botellón προσφέρει κάτι αυθεντικό, σχεδόν DIY. Και σε αυτό έγκειται η δύναμή του.
Τι περιλαμβάνει η κουλτούρα του botellón
- Αλκοόλ σε δημόσιους χώρους (κατά κύριο λόγο μπύρα, ρούμι, βότκα με αναψυκτικά)
- Μεγάλη παρέα φίλων ή και αγνώστων που απλώς συνυπάρχουν
- Μουσική από φορητά ηχεία
- Οικονομική διασκέδαση
- Νυχτερινές ώρες, συνήθως πριν συνεχίσουν σε κάποιο μαγαζί ή απλώς μένουν εκεί μέχρι αργά
Aντιδράσεις και νομοθεσία
Το botellón είναι αντικείμενο διαμάχης σε πολλές πόλεις της Ισπανίας. Αν και είναι τρόπος έκφρασης και διασκέδασης για τους νέους, έχει προκαλέσει προβλήματα σε κατοίκους λόγω φασαρίας, σκουπιδιών και δημόσιας κατανάλωσης αλκοόλ. Πολλοί δήμοι το έχουν απαγορεύσει ή προσπαθούν να το περιορίσουν μέσω νόμων (ley antibotellón), αλλά σε πολλές περιπτώσεις συνεχίζεται “ανεπίσημα”. Μάλιστα στο Πόρτο της Πορτογαλίας θα εφαρμοστεί άμεσα (ξεκινά αύριο Τέταρτη 25 Ιουνίου) απαγόρευση της πώλησης αλκοόλ από σούπερ μάρκετ, παντοπωλεία, κάβες κρασιών και καταστήματα με σουβενίρ από τις 9 μ.μ. έως τις 8 μ.μ. στη «Ζώνη Περιορισμού» της πόλης. Μόνο καφετέριες, μπαρ, εστιατόρια και νυχτερινά κέντρα θα επιτρέπεται να πωλούν αλκοόλ εντός αυτού του χρονικού διαστήματος. Η λεγόμενη «Ζώνη Περιορισμού» περιλαμβάνει ολόκληρη την περιοχή του κέντρου της πόλης του Πόρτο, συμπεριλαμβανομένων δημοφιλών περιοχών με νυχτερινή ζωή
Botellón εκτός Ισπανίας
Εκτός από τη διπλανή Πορτογαλία, παρόμοιες κουλτούρες έχουν εμφανιστεί και αλλού:
- Στη Γαλλία ως “apéro géant”
- Στη Γερμανία με το φαινόμενο των “Späti hangouts”
- Στην Ελλάδα – ειδικά τα τελευταία χρόνια – με νεολαία να μαζεύεται σε πλατείες και πάρκα με μουσική και ποτά από περίπτερο ή κάβα (αν και δεν αποκαλείται έτσι).
Botellón και Ελλάδα: ένα γνώριμο σκηνικό
Αν και στην Ελλάδα ο όρος “botellón” δεν είναι γνωστός, το φαινόμενο είναι εδώ — και μάλιστα με δυναμική παρουσία. Από τις πλατείες του κέντρου μέχρι αυτές των προαστίων της Αθήνας, το κέντρο της Θεσσαλονίκης ή παραλιακά σημεία το καλοκαίρι, χιλιάδες νέοι επιλέγουν να διασκεδάσουν εκτός “συστήματος”. Μετά την πανδημία και τις καραντίνες, η ανάγκη για ελεύθερη, υπαίθρια διασκέδαση έγινε ακόμα πιο έντονη.
Στις περισσότερες περιπτώσεις, οι συγκεντρώσεις αυτές δεν προκαλούν προβλήματα. Όμως, όπως συνέβη και στην Ισπανία, έχουν υπάρξει εντάσεις με κατοίκους, συζητήσεις για φασαρία, σκουπίδια ή παραβάσεις. Το κράτος καλείται συχνά να ισορροπήσει ανάμεσα στο δικαίωμα της συνάθροισης και στην ανάγκη για δημόσια τάξη.
Νεολαία, οικονομία και κουλτούρα
Το botellón δεν είναι μόνο αποτέλεσμα επιλογής — είναι και αντανάκλαση κοινωνικών συνθηκών. Η ακρίβεια, η ανεργία στους νέους, η άνοδος του κόστους ζωής και η γενικευμένη αίσθηση περιορισμού οδηγούν τις νεότερες γενιές σε πιο προσβάσιμους τρόπους διασκέδασης.
Όμως πέρα από ανάγκη, το botellón είναι και σημάδι κουλτούρας: μιας νέας γενιάς που διεκδικεί τον ρυθμό της, τον χώρο της και τον τρόπο της. Δεν είναι τυχαίο ότι συχνά συνοδεύεται από πολιτική ή καλλιτεχνική έκφραση — μουσική, χορό, συζητήσεις, συλλογικότητα.
Η επόμενη μέρα: «Απειλή» ή ευκαιρία;
Για κάποιους, το botellón είναι “άναρχη” διασκέδαση. Για άλλους, είναι μια πολιτισμική πρόταση και ένα κοινωνικό φαινόμενο που αξίζει προσοχής. Η συζήτηση δεν πρέπει να είναι μόνο αν θα το απαγορεύσουμε ή αν θα το αγνοήσουμε, αλλά πώς θα εντάξουμε τέτοιες αυθόρμητες εκφράσεις στη σύγχρονη πόλη με σεβασμό για όλους.
Ίσως να είναι η ώρα για πόλεις που σχεδιάζονται όχι μόνο για αυτοκίνητα και καταναλωτές, αλλά για ανθρώπους που θέλουν να ζήσουν έξω – και μαζί. Το botellón δεν είναι απλώς «πίνουμε έξω». Είναι ένα πολιτισμικό και κοινωνικό φαινόμενο που συνδέεται με την ανεξαρτησία των νέων, τη διεκδίκηση του δημόσιου χώρου και την ανάγκη για προσιτή διασκέδαση. Παρά τις αντιδράσεις, παραμένει μέρος της νεανικής κουλτούρας, ειδικά σε αστικά περιβάλλοντα.
Καταλήγοντας, θα έλεγα ότι το φαινόμενο αυτό αγγίζει ζητήματα κοινωνικά και πολιτισμικά. Ανοίγει συζητήσεις για δημόσιους χώρους & χρήση τους, νεανική κουλτούρα & ελευθερία, οικονομική ανισότητα & πρόσβαση στη διασκέδαση, αντιθέσεις με τις αρχές, την αστυνόμευση και τους νόμους, ενώνει την pop κουλτούρα με την κοινωνική παρατήρηση και πάνω απ΄όλα να μην ξεχνάει κανείς ότι αφορά σε νέους ανθρώπους και γι αυτό η διαχείριση πρέπει να είναι η κατάλληλη με όσα αυτό συνεπάγεται.
Δείτε επίσης