Ποιος ηταν ο πρώτος δρόμος που χαρτογραφήθηκε στην Αθήνα;
Οι περισσότεροι νομίζουν, εσφαλμένα ( όχι τελείως, θα εξηγήσω παρακάτω) ότι ο πρώτος δρόμος της Αθήνας μετά την Απελευθέρωση και την ανακήρυξή της ως πρωτεύουσα του ελληνικού κράτους ήταν η οδός Ερμού. Η οδός σχεδιάστηκε το 1833 από τους αρχιτέκτονες Σταμάτη Κλεάνθη και Eduard Schaubert, στο πλαίσιο του πρώτου πολεοδομικού σχεδίου για την Αθήνα. Πήρε το όνομά της από τον Ερμή, θεό του εμπορίου, επειδή προοριζόταν να γίνει ο βασικός εμπορικός δρόμος της νέας πρωτεύουσας. Και εδώ ακριβώς γίνεται η σύγχυση… η Ερμού κατασκευάστηκε πρώτη και αποτέλεσε τον πρώτο εμπορικό άξονα της πόλης αλλά δεν χαρτογραφήθηκε πρώτη.
Ήταν μία από τις πρώτες οδούς του σύγχρονου αστικού σχεδιασμού της Αθήνας και αποτέλεσε κομβικό άξονα που συνέδεε το εμπορικό κέντρο με την τότε βασιλική κατοικία (Παλαιά Ανάκτορα – σημερινή Βουλή). Από τότε και μέχρι σήμερα, η Ερμού παραμένει ένας από τους πιο κεντρικούς και ζωντανούς δρόμους της πόλης, με ιστορική, εμπορική αλλά και πολιτιστική σημασία.
Τότε ποιος δρόμος ήταν ο πρώτος που χαρτογραφήθηκε στην ΑΘήνα;
Η Αιόλου!
📌 Η οδός Αιόλου θεωρείται ευρέως ο πρώτος δρόμος που ανοίχτηκε και χαρτογραφήθηκε (πρώτος “υλοποιημένος” δρόμος) στη σύγχρονη Αθήνα, το 1834, στο πλαίσιο της πρώτης μεγάλης πολεοδομικής οργάνωσης της νέας πρωτεύουσας από τους αρχιτέκτονες Κλεάνθη και Schaubert. Ήταν ο πρώτος αμιγώς κάθετος δρόμος στον νέο πολεοδομικό χάρτη. Ξεκινούσε από την Πλατεία Ομονοίας και κατέβαινε προς το εμπορικό τρίγωνο (μέχρι και την Αθηνάς). Ονομάστηκε Αιόλου προς τιμήν του θεού των ανέμων, αλλά όχι τυχαία – θα δείτε παρακάτω.
Η Ερμού, από την άλλη, σχεδιάστηκε σχεδόν ταυτόχρονα και νωρίτερα — το 1833 — και αποτέλεσε τον πρώτο εμπορικό άξονα της πόλης. Άρα, παρόλο που η Ερμού σχεδιάστηκε πρώτη, η Αιόλου ήταν ο πρώτος δρόμος που υλοποιήθηκε και “χάραξε” κυριολεκτικά τη νέα Αθήνα.
Ερμού & Αιόλου:Οι δύο πρώτοι δρόμοι της Αθήνας και η ιστορία πίσω από τα ονόματά τους
Όταν η Αθήνα έγινε πρωτεύουσα του νέου ελληνικού κράτους το 1834, ήταν μια μικρή πόλη γύρω από την Ακρόπολη με ερείπια, αγροτόσπιτα και παλιά τουρκικά χαμάμ. Το ρυμοτομικό της σχέδιο έπρεπε να δημιουργηθεί σχεδόν από το μηδέν. Οι αρχιτέκτονες Σταμάτης Κλεάνθης και Eduard Schaubert ανέλαβαν τον σχεδιασμό και χάραξαν τους πρώτους δρόμους της πόλης. Ανάμεσά τους, δύο οδοί ξεχωρίζουν ως οι πρώτοι άξονες της νεότερης Αθήνας: η οδός Ερμού και η οδός Αιόλου.
🟦 Η οδός Ερμού – ο θεός του εμπορίου
Σχεδιάστηκε το 1833 ως βασικός εμπορικός δρόμος της νέας πρωτεύουσας. Συνδέει το Σύνταγμα με το Θησείο και θεωρήθηκε κομβικός άξονας ανάμεσα στην τότε βασιλική κατοικία και το εμπορικό τρίγωνο. Το όνομα “Ερμού” επιλέχθηκε από τον θεό του εμπορίου, ως συμβολισμός της ανάπτυξης και της νέας εποχής.
Μέχρι σήμερα, παραμένει ο πιο κεντρικός εμπορικός πεζόδρομος της Αθήνας — και ένας από τους πιο ακριβούς σε ενοίκια παγκοσμίως.
🟥 Η οδός Αιόλου – τα Λουτρά των Αέρηδων
Η Αιόλου δημιουργήθηκε το 1834 και θεωρείται ο πρώτος δρόμος που υλοποιήθηκε με βάση το νέο πολεοδομικό σχέδιο. Έκοβε κάθετα το ιστορικό κέντρο, από την Ομόνοια έως τη Ρωμαϊκή Αγορά. Για πολλά χρόνια, ήταν κεντρική αρτηρία εμπορίου και καθημερινότητας, με παλιές αγορές, μαγαζιά και μοναδική νεοκλασική αρχιτεκτονική.
Το όνομα προέρχεται από τον Αίολο, θεό των ανέμων – πιθανώς επειδή η περιοχή διακρίνεται για τα ρεύματα αέρα. Ωστόσο, η οδός Αιόλου δεν πήρε το όνομά της από τον θεό των ανέμων “τυχαία”, ούτε μόνο λόγω των ρευμάτων αέρα στην περιοχή, όπως συχνά λέγεται απλουστευμένα. Η Αιόλου ονομάστηκε έτσι λόγω του Μνημείου των Αέρηδων (Ωρολόγιο του Κυρρήστου). Το γνωστό μνημείο των Αέρηδων βρίσκεται στην Πλάκα, στη ρωμαϊκή αγορά της Αθήνας. Είναι ένα οκταγωνικό μαρμάρινο οικοδόμημα του 1ου αιώνα π.Χ., που χρησίμευε ως ρολόι, υδραυλικό χρονόμετρο και ανεμοδείκτης. Στις πλευρές του απεικονίζονται οι 8 άνεμοι της αρχαιότητας — γι’ αυτό και ο λαός το ονόμασε “Αέρηδες”.
Ο δρόμος κατευθύνεται προς το σημείο όπου βρίσκεται το μνημείο, -και τελείωνει εκεί- και έτσι πολύ φυσικά, ήδη από τον 19ο αιώνα, οι ντόπιοι αναφέρονταν σε αυτόν ως “ο δρόμος που πάει στου Αιόλου” ή “οδός Αιόλου”. Επομένως, η οδός Αιόλου δεν είναι απλώς ο πρώτος δρόμος της νεότερης Αθήνας — είναι και ένας από τους λίγους που κρατούν άμεση σύνδεση με το αστικό τοπίο της αρχαιότητας.
📜 Στην επίσημη χαρτογράφηση του 1834, το όνομα “Αιόλου” υιοθετήθηκε ακριβώς για να τιμήσει αυτόν τον ιστορικό και πολιτιστικό δεσμό με την αρχαιότητα.
Η ουσία όμως είναι ότι και οι δύο δρόμοι καθόρισαν τον χάρτη της Αθήνας. Με διαφορετικούς ρόλους, αλλά με εξίσου μεγάλη σημασία για την ταυτότητα της πόλης. Μεταξύ τους διασταυρώνονται σε ένα σημείο όπου η Αιόλου «κόβεο» κάθετα την Ερμού, με την πρώτη να συνεχίζει ευθεία μέχρι τη Ρωμαϊκή Αγορά και το Λουτρό των Αέρηδων και η δεύτερη Ερμού να συνεχίζει νότια προς την πλατεία Ασωμάτων στους Ψυρρή.
Δείτε επίσης